Izraelsko korištenje bijelog fosfora u vojnim operacijama u Gazi i Libanu dovodi civile u opasnost od ozbiljnih i dugotrajnih povreda, navodi Human Rights Watch objavljujući dokument sa pitanjima i odgovorima o bijelom fosforu.

Human Rights Watch je potvrdio video zapise snimljene u Libanu i Gazi 10. odnosno 11. oktobra 2023., koji pokazuju višestruke zračne eksplozije artiljerijski ispaljenog bijelog fosfora iznad luke u gradu u Gazi i dvije ruralne lokacije duž granice između Izraela i Libana, te intervjuirao dvije osobe koje su opisale napad u Gazi.

Bijeli fosfor može se koristiti za označavanje, signalizaciju i kao oružje za paljenje ljudi i predmeta. Radi se o oružju koje je lako zapaljivo i može ozbiljno opeći ljude i zapaliti građevine, polja i druge civilne objekte u blizini. Njegovo korištenje u Gazi, jednom od najgušće naseljenih područja na svijetu, povećava rizik da će oružje pogoditi i civile.

- Kad god se u napučenim područjima koristi bijeli fosfor, postoji rizik nesnosnih i bolnih opeklina i doživotne patnje. Zračni udar bijelog fosfora iznad naseljenih područja je neprecizan, može zapaliti kuće i izazvati nečuvenu štetu civilima - rekla je Lama Fakih, direktorica Human Rights Watcha za Bliski istok i Sjevernu Afriku.

Izrael ovim krši zabrane proizašle iz međunarodnog humanitarnog prava o nepotrebnom izlaganju civila. 

Bijeli fosfor u dodiru s atmosferskim kisikom zapali se i nastavlja gorjeti dok mu ne ponestane kisika, a pritom može doseći temperaturu od 815 Celzijevih stepeni. Kontakt s njim izaziva termalne i hemijske opekline koje mogu spaliti kožu do kosti budući da se lako topi u masti, pa tako i u ljudskom mesu.

Fragmenti bijelog fosfora mogu ostati u ranama čak i nakon liječenja te ući u krvotok i izazvati zatajenje organa, a mogu se i ponovo zapaliti kada ih se ponovo izloži kisiku, zbog čega su čak i relativno male opekline često smrtonosne. Onima koji prežive često ostaju velike povrede koje im trajno i nepopravljivo mijenjanju život.

Budući da izaziva velik plamen, gađanje vojnih ciljeva može lako izazvati požare koji se brzo šire na građevine u kojima žive civili. 

Napadi zapaljivim oružjem iznad naseljenih područja protive se trećem protokolu Konvencije o konvencionalnom oružju, kojemu su se pridružili i Libanon i Palestina, ali ga Izrael još nije ratificirao.

HRW je na izraelsko korištenje bijelog fosfora upozoravao i tokom ranijih sukoba u Gazi. Godine 2013. izraelska je vojska pred visokim sudom rekla da to oružje više neće koristiti u naseljenim područjima osim u određenim situacijama koje su otkrivene samo sudijama.

Izraelske vlasti nisu komentirale optužbe da je ovog tjedna iznad pojasa Gaze i Libanona korišteno oružje s bijelim fosforom.

Dana 11. oktobra, Human Rights Watch je telefonski intervjuisao dvije osobe iz područja Al-Mine u Gazi, koji su opisali da su posmatrali udare tokom upotrebe bijelog fosfora. Jedan je u tom trenutku bio na ulici, dok je drugi bio u obližnjoj poslovnoj zgradi. Obojica su opisali zračne napade koji su u toku prije nego što su vidjeli eksplozije na nebu praćene onim što su opisali kao bijele linije koje idu prema zemlji. Procijenili su da se napad dogodio između 11.30 i 13.00 sati. Obojica su rekli da se osjeti zagušljiv smrad. Osoba koja je bila u kancelariji rekla je da je miris bio toliko jak da je otišao prema prozoru da vidi šta se dešava.

Izraelske vlasti nisu se očitovale o tome li su koristile bijeli fosfor tokom borbi koje su u toku.

BREAKING: Israel has used white phosphorus in military operations in Gaza and Lebanon, putting civilians at risk of serious and long-term injuries.

White phosphorus causes excruciating burns and can set homes afire. Its use in populated areas is unlawful.https://t.co/TbCVA5Qynp pic.twitter.com/4UKANHTwI2

— Human Rights Watch (@hrw) October 12, 2023