Zrenjanin, Bor i Smederevo su lokacije u kojima su investirale kineske kompanije, a danas stanovnici ovih gradova trpe teške ekološke posljedice.

- Bor je poznat kao crna ekološka tačka Evrope. Poznat je kao grad bakra i grad dima - kaže u razgovoru za Glas Amerike Toplica Marjanović, ekološki aktivista iz tog grada, i precizno iznosi trenutnu ekološku kartu Bora i okoline:

- Koncentracija sumpor dioksida u prethodna tri mjeseca, samo da se ja podsjetim kako bješe, u gradu Boru su premašene na pojedinim mjernim mjestima od, samo trenutak, od četiri do 39 puta. A dozvoljeno je da tako bude samo tri dana. Stalno je prisutan kadmij, koga ranije nije bilo u zraku. Olovo također prelazi dozvoljene granice.

O ulaganjima pisao i "New York Times"

Jedan od najvećih i najutjecajnijih svjetskih medija New York Times pisao je o ovoj temi. List piše da vlada pozdravlja kineske investicije u Srbiji kao spasioce za propale firme, ali da se mnogi građani žale na loše ekološke i političke utjecaje takvih ulaganja.

Mnoge kompanije dovode radnike iz Kine umjesto da zapošljavaju ljude iz Srbije i kritičari kažu da pomažu srpskoj vladi da smanjuje demokratske slobode, prenosi Radio Slobodna Evropa.

Amerikanci podsjećaju da je kineska kompanija Zijin Mining Group 2018. godine preuzela upravljanje nad topionicom bakra u obližnjem Boru i započela miniranje u brdima u potrazi za bakrom i zlatom. 

Uplatom od 350 miliona dolara, rudnik bakra prešao je iz državnih ruku u vlasništvo Zijin Mininga. Ukupna investicija u ovu kompaniju trebalo bi da iznosi 1,46 milijardi dolara u narednih šest godina. Istovremeno, Sindikat zaposlenih u Boru ocijenio je 5. juna kolektivni ugovor koji je kompanija ponudila radnicima nepovoljnim. Radnici su također zatražili pomoć države u pregovorima sa predstanicima kompanije

Postavljanjem kamera narušava se privatnost

Ono što izaziva kritike često je priroda kineskih investicija, a ne samo obim, navodi list i spominje da je kineska kompanija Huawei instalirala stotine kamera opremljenih tehnologijom za prepoznavanje lica širom Beograda, što kritikuju oni koji brane privatnost, i ukazuju da Vučić koristi Kinu za smanjenje demokratskih sloboda.

Nudeći velike zajmove, vakcine i investicije bez kontrole i transparentnosti koje zahtijeva Evropska unija, Kina je pomogla Vučiću da ispuni neka obećanja u vezi sa srbijanskom ekonomijom, ali prema riječima opozicione političarke Marinike Tepić, to sve pomaže u izgradnji policijske države, navodi "New York Times".

Upravo iz ovih razloga su početkom ove godine reagovali iz Evropskog parlamenta. Miriam Lexmann, zastupnica EP-a iz redova Evropske narodne partije, kazala je za RSE:

- Tražimo od Evropske komisije da obrati pažnju na kineske investicije u oblasti teške industrije u Srbiji jer donose brojne negativne posledice kako po životnu sredinu, tako i po pravni poredak.

Govoreći o nedavno pristiglom kontingentu od milion doza kineske vakcine Sinofarm u Srbiju, sagovornica RSE smatra da je riječ o "političkoj investiciji" Pekinga.

Vakcine su "politička investicija" Kine

- Zdravlje je nešto do čega je svima stalo. Rizik od ugroženog zdravlja stavlja ljude u poziciju da se plaše i ne znaju kako da pronađu sigurnost. Lako je manipulisati ljudima koji su u strahu. Nažalost, mislim da je ovo pokušaj Kine da manipuliše ljudima u Srbiji - ističe Lexmann i dodaje:

- Drugi paket problema je što imamo pokazatelje da mnogi ugovori sa kineskim investitorima krše zakone u Srbiji, ali i evropske uvjete za pregovore. Dakle, ovo nije samo pitanje ekologije, nego i fer konkurencije među kompanijama, kao i pitanja koja se odnose na mnoge pravne aspekte investiranja.

Ukoliko ovi ugovori krše zakone u Srbiji i evropske uvjete, to je veliko pitanje i nadam se da će, na osnovu našeg pisma, Komisija zaista izvršiti pritisak na Beograd da se pozabavi i pitanjem ekologije, ali i pravnim pitanjima.

U posljednje vrijeme mediji u Srbiji imaju velikih problema kada je tema izvještavanje o radu kineskih kompanija. Tako su novinarske ekipe nedavno pokušavale napraviti prilog o Fabrici guma Linglong u Zrenjaninu, ali ih je presretalo osiguranje preduzeća u maskirnim uniformama i to van fabričkog kruga te ometalo njihov rad. 

Kako piše DW, svi projekti idu po osnovu Sporazuma o ekonomskoj i tehničkoj saradnji u oblasti infrastrukture između Srbije i Kine, koji je 2009. potpisao tadašnji ministar Mlađan Dinkić. Prema ovom sporazumu, kineski partner ne plaća PDV, carinu, za njega ne važi obaveza javnog nadmetanja.

Ivana Pavlović, urednica Nove ekonomije, tvrdi da će uskoro svaki punoljetni građanin Srbije biti dužan Kinezima 1.000 eura.

- To je ozbiljan nivo zaduženja i problem je što su ti poslovi zaključeni u netransparentnom okruženju, bez poštovanja konkurencije, a pretpostavlja se i da su značajno preplaćeni - smatra Pavlović.