Komandant elitne iranske jedinice Quds Qassem Soleimani, koji je ubijen sinoć u američkom napadu na aerodrom u Bagdadu, bio je jedno od najznačajnijih imena koja su određivala politiku Irana na područjima od Afganistana do Iraka, od Sirije do Libana.

U napadu koji je izveden po naredbi američkog predsjednika Donalda Trumpa, Soleimani je ubijen zajedno s Abu Mahdijem al-Muhandisom, jednim od ključnih imena iračke grupe Hashd al-Shaabi ili Jedinice narodne mobilizacije (PMU).

Soleimani  je bio direktno povezan s vjerskim poglavarom Irana ajatolahom Alijem Hamneijem, a od 1998. bio je komandant jedinice Quds, nadležne za vojno-obavještajne operacije Irana van zemlje.

Uprkos tome što su mu Ujedinjene nacije (UN) 2007. uvele međunarodnu zabranu kretanja, Soleimani je na mnogim područjima vodio vojne operacije Irana, uključujući Siriju i Irak.

- Prijetite nam neviđenim činom u svijetu. Možete pokrenuti rat, ali mi ćemo biti ti koji će ga završiti - rekao je Soleimani, osvrćući se na Trumpove prijetnje Iranu u julu 2018.

Rođen je 1957. u Rabordu, na planinskom području u Kermanu, nedaleko od granice s Afganistanom, a još kao dijete je počeo raditi kako bi pomogao ocu poljoprivredniku da vrati dug prema državi.

U godini u kojoj je završio osnovnu školu, napustio je selo i pridružio se Iranskoj revolucionarnoj gardi.

Vojnu karijeru počeo je nakon Iranske revolucije 1979. i to s iskustvom od samo 45 dana. Svoje prvo vojno iskustvo na frontu Soleimani je stekao u Mahabadu, na zapadu Irana, protiv naoružanih kurdskih grupa koje su se pobunile nakon iranske revolucije.

Soleimanijeve aktivnosti u iransko-iračkom ratu nakon revolucije privukle su pažnju mnogih, a uspješno je vodio mnoge operacije iza fronta.

Još s 20 godina i činom potporučnika postao je komandant 41. divizije Tharallah. Postignućima u ovom ratu, Soleimani je brzo počeo graditi vojnu karijeru.

Soleimani je, umjesto direktnog sukoba nakon što su talibani 1998. u Mezar-i Sherifu usmrtili sedam diplomata i novinara, pružio podršku Sjevernom savezu, grupi na čijem je čelu bio Burhaneddin Rabbani, a u borbi protiv talibana.

Borba protiv Saddama u Iraku

Soleimani je imao dobre odnose s liderima iračkih Kurda, koji su se tokom rata borili protiv Saddama Husseina. Tokom Zaljevskog rata 1991. razvio je i odnose s naoružanim šiitskim grupama i organizirao njihovu pobunu.

Ujedno je u pozadini vodio šiite koji su se nakon svrgavanja Saddama Husseina tokom američke okupacije Iraka 2003. borili protiv američke vojske, a imao je i ključnu ulogu u obuci i naoružavanju pojedinih sunitskih grupa.

Soleimani je komandovao grupama koje su se borile protiv SAD-a, a istodobno je bio jedan od glavnih učesnika iransko-američkih cjenkanja u Iraku. Tako je bio ujedno vojno i diplomatsko lice.

Njegova bliska saradnja s kurdskim liderima u iračkom ratu, Soleimaniju je pripremila dobru podlogu za dobre odnose s političarima u Iraku nakon Saddama.

Qassem Soleimani u Iraku nije razvio dobre odnose samo s liderima šiita nego i sunita.

Imao je bliske odnose s nizom političara među kojima je i bivši predsjednik Iraka Jalal Talabani.

Dobru saradnju imao je i s potpredsjednikom Iraka Osamom Al-Nujaifijem, koji je čak prisustvovao i ukopu majke iranskog generala 2013. u Teheranu.

Soleimani je u Libanu sarađivao s Hezbollahom, a vodio je obučavanje i naoružavanje Hezbollaha u Julskom ratu koji je počeo napadom Izraela na Liban 2006. uz izgovor da je Hezbollah oteo izraelskog vojnika.

Uloga u Siriji i Iraku

Zahvaljujući Soleimanijevoj vojnoj strategiji Hezbollahu u državi i drugim šiitskim militantskim grupama, omogućena je dodatna podrška Assadovim snagama, a pojedina sela i gradovi koje su zauzele snage opozicije ponovo su vraćena pod kontrolu režima. Njegovog zamjenika Hosseina Hamadanija pripadnici ISIS-a usmrtili su u Halepu u oktobru 2015.

Soleimani je bio u prvom planu i kada je riječ o planiranju i formiranju Hashd al-Shaabi, formiranom u cilju borbe protiv terorističke organizacije ISIS u Iraku. Pažnju javnosti privukao je i fotografijama s fronta protiv ISIS-a u Iraku.

Pripadnici grupa koje su upale u američku ambasadu u Bagdadu, a nakon američkih napada na položaje Hashd al-Shaabija početkom sedmice, na zidovima su ispisali poruke "Qassem Soleimani je naš lider".

Prema dokumentima američke ambasade u Bagdadu, Soleimani je bio lice koje je formulisalo i provodilo svaki vid politike Irana u Iraku.

Ko je bio Abu Mahdi al-Muhandis?

Druga osoba koja je poginula u napadu je Abu Mahdi al-Muhandis, zamjenik čelnika šiitske grupe Hashd al-Shaabi, koju u Iraku podržava Iran. Al-Muhandis je bio poznat i pod nazivom Jamal Jaafar Ibrahimi.

Rođen je u Basri, a studirao je građevinski inžinjering na Tehnološkom univerzitetu u Bagdadu. Muhandis je bio blisko lice Iranu i Soleimaniju.

U mladosti se pridružio šiitskoj Islamskoj stranci Dawa, a Irak je napustio zbog oprečnih stavova za vrijeme Saddama Hosseina. U zemlju se vratio 2003., a jedno vrijeme se bavio i politikom. Nakon toga je postao zamjenik čelnika Hashd al-Shaabija.