Glavni generator krize, Milorad Dodik, koji je davno prešao sve crvene linije, pored toga što otvoreno prijeti secesijom, uz pomoć Narodne skupštine RS-a, krenuo je i sa poduzimanjem konkretnih koraka na tom planu, usvajanjem zaključaka o "vraćanju nadležnosti" RS-u, koje su ranijih godina sa entitetskog prenesene na državni nivo.

Zaključci se odnose na izlazak tog entiteta iz državnog pravosuđa, indirektnih poreza, sigurnosti i odbrane i formiranje entitetskih agencija. Ovim je planirana i uspostava vojske RS-a nakon što bi se raspustile Oružane snage BiH.

Povod za ovakvo djelovanje Dodika tobože su bile izmjene Krivičnog zakona BiH, koje je nametnuo bivši visoki predstavnik u BiH Valentin Inzko, a kojim je zabranjeno negiranje genocida i veličanje ratnih zločinaca. Prije toga su kao izgovor za blokiranje rada institucija države korištene važne odluke Ustavnog suda BiH, kojim je jasno rečeno da je zemljište, kao i šumski resursi koji se nalaze na području manjeg bh. entiteta, imovina države BiH.

Dok u BiH vlada ovakva atmosfera, beogradska Politika, povodom 100 godina od rođenja Dobrice Ćosića, oca "srpske nacije" i (ko)autora dva memoranduma Srpske akademije nauka i umjetnosti (SANU),  ovih dana objavljuje njegovo pismo "O dijasporičnosti srpskog naroda i granicama srpskog kulturnog prostora", napisano u oktobru 1998.

U tom pismu, Ćosić, između ostalog, piše kako se "srpski narod integriše i homogenizuje; sabija se i zaokružuje svoj životni prostor, koji dobija etničke granice. (...) Preostali Srbi u Bosni i Hercegovini sada žive u Republici Srpskoj i 'dejtonskoj' državi, pod okupacijom NATO-a, u napetoj neizvjesnosti i bez mogućnosti skorog ujedinjenja sa maticom."

Memorandum II SANU-a, čiji idejni tvorci su Ćosić i Ljubomir Tadić, kao i još neki članovi Srpske akademije bh. porijekla, a o čemu je Faktor ranije detaljno pisao, definirao je precizno strateške velikosrpske ciljeve, te dao detaljne upute kako ih provesti u djelo političkim rukovodstvima entiteta Republika Srpska i Srbije.

VEZANI TEKST - Pročitajte detalje: Otac "srpske nacije" je umro, ali plan za rušenje države BiH se provodi

Sve što je napisano u ovom memorandumu, odavno prepoznajemo u izjavama, ali i djelovanju Milorada Dodika: na sve načine blokira se rad državnih institucija, termin državne institucije se izbjegava i zamjenjuje se terminom "zajedničke institucije", BiH se predstavlja kao nemoguća država, umjesto termina Bošnjak koristi se termin musliman, forsira se naziv "Srpska"za entitet, kao i pridjev "republička"... 

- Nastupa vrijeme nacionalnog potčinjavanja i prinudnog prilagođavanja, koje ćemo morati da prihvatimo kao životnu neophodnost dok nekoj svjetskoj sili naša moć da hrabro i dostojanstveno trajemo ne bude korisnija od našeg ponižavajućeg postojanja - pisao je Ćosić u oktobru 1998.

Da li je upravo politika Milorada Dodika iz vremena kada je govorio da se u Srebrnici desio genocid i zagovarao politiku zbog kojeg je nazivan "daškom svježeg vjetra na Balkanu" ustvari bilo "prinudno prilagođavanje" o kojem govori Ćosić u pismu?

Kompletan tekst objavljen u Politici prenosimo u nastavku u cijelosti.

O dijasporičnosti srpskog naroda i granicama srpskog kulturnog prostora

Beograd, 25.oktobar 1998.

Dragi Brate Vlado,

U vezi sa prekjučerašnjim razgovorom u Akademiji, na kojem si podijelio moju zabrinutost za stanje Srpstva u ovom dramatičnom istorijskom trenutku, šaljem ti nekoliko svojih teza u kojima sam našu zajedničku zapitanost pokušao da pretvorim u istinsko intelektualno iskušenje.

Kao što znaš, Akademija nauka i umjetnosti Republike Srpske organizuje u Bijeljini skup sa temom "Srpski duhovni prostor". Zadužili su me da pripremim nekoliko uvodnih napomena za taj razgovor, tačnije, da sačinim neku vrstu inventara našeg istorijskog trenutka i iznesem svoje mišljenje o prirodi i karakteru srpske kulture i srpskog duhovnog identiteta. Riječ je o temama kojima se, inače, bavim duže vrijeme, sad sam, na ljubaznu molbu prekodrinske braće, bio prinuđen da objedinim, razradim i bacim na papir svoje ideje.

Hvala Ti što ćeš pažljivo iščitati teze koje čine, možda, moj najznačajniji intelektualni stav u posljednjoj deceniji. Vjerujem da ćeš u tom tekstu prepoznati neke od ideja o kojima smo razgovarali tokom ove godine, čak i tokom čitave decenije, a možda i neke od Tvojih stavova i sugestija. Stalo mi je da čujem tvoje mišljenje kako bih izbjegao rizik da se zagubim u tematskom prostranstvu sa nižim uprošćavanjima, i kako ne bih podlegao "patetičnoj nejasnoći" koju uslovljava agonija u kojoj se nalaze srpski narod i srpska država.

Da bismo svrsishodno razmišljali o srpskom duhovnom prostoru danas, potrebno je, po mom mišljenju, da što jasnije sagledamo šta je srpska nacija danas, šta čini njeno duhovno biće u kulturi, u kakvom svijetu i s kakvim izgledima se zasnivaju duhovni život i identitet danas.

Dakle:

Vijekovima dijasporičan srpski narod, koji je turska sila razbacala po Balkanu i Podunavlju, u posljednjim decenijama dvadesetoga vijeka, opet silom – sada hrvatskom, muslimanskom i albanskom, uz odlučujuću američku i evropsku podršku - doživljava nacionalnu koncentraciju. Srpski narod se integriše i homogenizuje; sabija se i zaokružuje svoj životni prostor, koji dobija etničke granice. To je epohalna promjena u bivstvovanju srpskog naroda; ta promjena uslovljava stvaranje nove nacionalne države sa etničkim granicama, ali ne i etnički čistom teritorijom, koja samo za agresore može biti sporna.

Dijasporičnost srpskog etnosa i život pod stranim porobljivačima, s Prvim srpskim ustankom i nizom buna i ustanaka Srba u Bosni i Hercegovini, kao i oslobodilački ratovi Crne Gore, uslovili su stvaranje nacionalne ideologije zasnovane na oslobođenju i ujedinjenju srpskog naroda u jednu državu. Ta ideologija se kasnije lako poistovjetila sa jugoslovenstvom.

Čitav dvadeseti vijek Srbi su posvetili ostvarenju jugoslovenskog cilja; stvorene su i srušene dvije Jugoslavije, da bi u posljednjoj deceniji dvadesetog vijeka i nacionalno-državna i revolucionarno-socijalna ideologija doživele potpuni poraz.

Na jugoslovenskom tlu istorija je ovom vijeku delala sumanuto. Srbi su prognani iz Sjeverne Dalmacije, Bukovice, Ravnih Kotara, Like, s Korduna, Banije, iz Slavonije, dobrog dijela Bosanske Krajine, Mostara, Sarajeva, sa Kosova i Metohije... Preostali Srbi u Bosni i Hercegovini sada žive u Republici Srpskoj i "dejtonskoj" državi, pod okupacijom NATO-a, u napetoj neizvjesnosti i bez mogućnosti skorog ujedinjenja sa maticom.

Teritorijalnu integraciju i homogenizaciju srpskog naroda, kao posljedice Hrvatskog i Bosanskog rata i albanskog genocidnog nasilja koje traje čitavo stoljeće, pratile su nesagledive lične i porodične tragedije skoro milion Srba. Ali, šovinističko zlo od kojeg stradamo ima i svoju pozitivnu dijalektiku: izvodi nas iz državnog provizorijuma u kojem smo kao krivci proveli sedam decenija i primorava nas na stvaranje društva i države po sopstvenoj mjeri i snazi. Patnje i stradanja koje su pretrpjeli i trpe Srbi prognani sa svojih ognjišta, donose i pozitivne istorijske promjene.

Dijasporičan srpski narod, izložen ksenofobiji drugih naroda, obespravljen, potčinjen, asimilovan – koji je trpio nepravde i stradanja i uzvraćao osvetama za genocid – zgušnjava se na svom historijskom prostoru koji može civilizacijski i kulturno da pokriva i ekonomski da razvija, a koji za susjede izuzimajući agresore i osvajače, ne može biti sporan.

Stupili smo u period teritorijalno – etničkog prekomponavanja možda i državno – političkog konsolidovanja balkanskog prostora. Rekao bih da je pred nama razdoblje smirivanja međunacionalnih napetosti i trajnog rješavanja nacionalno – državnog pitanja. Na najgori način rješavaju se vijekovni hrvatsko – srpski i albansko srpski sporovi i sukobi. Privodi se kraju zakasnjeli proces stvaranja nacionalnih država dijasporičnih balkanskih naroda koji su imperijalističke sile nekada sprečavale, a sada ga diktiraju po svojim strateškim interesima. U tom procesu biće, valjda, konačno riješeno i srpsko nacionalno pitanje: stvaranje države srpskog naroda.

Prva pretpostavka stvaranja suverene demokratske države srpskog naroda u sadašnjim uslovima jeste promjena političkog poretka u Srbiji i usaglašavanje nacionalne politike Srbije sa interesima Evrope, Amerike i Rusije.

Na tlu bivše Jugoslavije danas se prema srpskom narodu, njegovom duhovnom identitetu i redukovanom integriteta, uz proustašku Hrvatsku i militantno katoličanstvo izrazito prijeteći postavlja militantni islam bošnjačke državne i religijske ideologije sa podrškom svjetskih islamskih centara i pod američkim patronatom. Dvadesesti vijek za srpski narod okončava se i gubitkom Kosova i Metohije.

Ne razmatrajući ovom prilikom pitanjem kako i zašto se to dogodilo, i da li je to bio jedini mogući ishod albanske agresije na srpsku zemlju, sam gubitak Kosova i Metohije predstavlja prijeloman, epohalan događaj. Njim se poništava smisao srpskih ratova iz 1912. i 1913.; poništavaju se ogromna finansijska i materijalna ulaganja Srbije u industrijalizaciju prosvjetu i urbanizaciju Kosova i Metohije, poslije drugog svjetskog rata; obesmišljavaju se i velike ljudske žrtve date ovoga ljeta i jeseni da bi se ugušio seperatistički ustanak Albanaca.

Državno – političkom i nacionalnom kapitulacijom pred ultimatumom NATO-a, potpisanom 13.oktobra ove godine, slama se herojska oslobodilačka istorija srpskog naroda koja mu je davala veličinu, ali i određivala visoku cijenu postojanja. Srpskom narodu se oduzima suštinski dio integriteta. On ostaje bez realnih duhovno moralnih odrednica njegoševskog etosa i svog tragičkog hibrisa.

Oktobarsku kapitulaciju u Belom dvoru prati domaći cinizam: ultimativna kapitulacija slavi se kao politička pobjeda, a državničko sljepilo kao državnička mudrost. Tako se nacionalna tragedija prevodi u nacionalnu grotesku i politički skeč. Srpski narod, koji su do kostiju ponizile sopstvena vlast i svjetske sile, kao krivac i nemoćnik stupa u razdoblje koje bih nazvao – okupacija u patikama, s bombama nad glavom u koju nišane šiptarski snajperisti.

Nastupa vrijeme nacionalnog potčinjavanja i prinudnog prilagođavanja, koje ćemo morati da prihvatimo kao životnu neophodnost dok nekoj svetskoj sili naša moć da hrabro i dostojanstveno trajemo ne bude korisnija od našeg ponižavajućeg postojanja.